Geopark Przedgórze Sudeckie

 

Punkt 8. PAŁAC GLADISHOF ("ZAMCZYSKO")

W dolinie rzeki Piława znajduje się Pałac Gladishof, potocznie zwany "Zamczyskiem". Wraz z zespołem ogrodów, zbudowanych na niewielkim wzgórzu, oraz stawów, stanowi doskonały przykład współgrania architektury i rzeźby terenu.
Nazwa pałacu pochodzi od Zygmunta von Gladis, który w roku 1700 stał się właścicielem okolicznych dóbr. Budowa murowanego dworu pod koniec XVII w. przypisywana jest von Hofmannowi, natomiast obecny pałac pochodzi z XVIII w., zaś jego przekształcenie na wzór neogotycki datowane jest na lata 1840-1870. W trzecim ćwierćwieczu XVIII w. gościł w jego murach najwybitniejszy przedstawiciel literatury niemieckiego oświecenia, dramatopisarz G. E. Lessing (1729-81), opisujący prawdopodobnie przebieg bitwy pod Piławą, jaką stoczyły między sobą armie pruska i austriacka 16 sierpnia 1762 roku. Natomiast w 1809 r., gdy majątek kupiła rodzina von Charpentier, przebywał w nim poeta wolnościowy Teodor Körner. 

Miejsce to było świadkiem licznych romansów i dramatów. Legenda głosi, że z wieży pałacu skoczyła pewna kobieta, która bez wzajemności zakochała się w jednym z poetów. To jej duch pokazuje się nocą w oknach zamku.

Do czasów obecnych zachowała się kamienna fontanna, łuki Tudorów w oknach i galeriach, czworoboczna wieża z tarczami zegarowymi, lodownia oraz zabudowania obór i stajni. Przetrwało również unikalne tarasowe ukształtowanie stoków wzgórza, w które wkomponowany jest pałac. Park wokół pałacu został założony w początkach XIX w., a przebudowany w końcu XIX w. Na naturalnych tarasach w dolinie Piławy utworzono ogród regularny.

Obecnie Pałac i przyległy teren jest w rękach prywatnych. Właścicielem jest Nova Polska - Majątek Rolny. Zamczysko jest miejscem cyklicznych imprez kulturalnych, a także seminariów naukowych z zakresu hodowli bydła mięsnego rasy Charolaise. Aktualnie pałac jest w trakcie renowacji, mimo tego już dziś budzi podziw. Ogrody z kolei są pięknym przykładem zagospodarowania naturalnych odsłonięć i skarp skalnych, zbudowanych z gnejsów i amfibolitów.

 

Pałac Gladishof - lata 1857-1877

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Schloss_Peilau-Gladishof_Sammlung_Duncker.jpg
 

Widok z trasów parkowych
http://pilawa_gorna.fotopolska.eu/884640,foto.html?o=b26176

Po obejrzeniu pałacu udajemy się w dalszą drogę wzdłuż ul. H. Sienkiewicza. Po lewej stronie mijamy, pod numerem 80, kompleks zabudowań Domu Dziecka, dawniej ewangelickiego domu pomocy "Morija". Warto zwrócić uwagę na budynki, pochodzące z początku XX w. oraz przyległe ogrody. W kolejnych kamienicach wzdłuż ulicy Sienkiewicza warto przyjrzeć się przedogródkom, które można było spotkać kiedyś niemal przed każdym domem. Początkowo otaczano je żywopłotami, jednak z czasem zaczęły się pojawiać dodatkowe ogrodzenia. Obecnie przedogródki, których pochodzenie wywodzi się z XVII - wiecznej Holandii i Anglii, istnieją między innymi przy ulicy Szkolnej, Staszica, Krótkiej, Fabrycznej i Małej. Przedogódek przy ul. Sienkiewicza 70 zachował się łącznie z oryginalnym ogrodzeniem. Warto też zwrócić uwagę na schody wykonane z czerwonego piaskowca, a także na pobliski kamienny mur oporowy z ceglanymi przyporami.
Następnie mamy do wyboru dwa warianty trasy - dalej ul. H. Sienkiewicza lub skręt w lewo i objazd bocznymi, sennymi uliczkami.


Budynek Domu dziecka

 

Przedogródek i kamienne schody (Sienkiewicza 70)