Geopark Przedgórze Sudeckie

 

Punkt 7A. KAMIENIOŁOM MIGMATYTU I AMFIBOLITU "PIŁAWA GÓRNA"
 

Droga biegnąca na północ od pałacu Gladishof wiedzie do czynnego kamieniołomu "Piława Górna". Po uzyskaniu zgody obsługi, zobaczyć można jeden z najnowocześniejszych odkrywkowych zakładów górniczych w Polsce, należący do Kompani Górniczej sp. z o.o., eksploatującej jedno z największych w Polsce złóż surowca do produkcji kruszywa łamanego, używanego między innymi przy budowie dróg i autostrad.

Występujące tu skały należą do masywu Gór Sowich będącego jedną z jednostek geologicznych na bloku przedsudeckim. Skały te ukształtowały się w wyniku procesów metamorfizmu średniego stopnia i ultrametamorfizmu (topienia skał), którym poddane zostały starsze skały osadowe i wulkaniczne (tzw. protolit). Wiek skał wyjściowych dla migmatytów wynosi około 500 mln lat. Osady te zostały pogrążone na duże głębokości w wyniku ruchów górotwórczych i pod wpływem ciśnienia oraz temperatury uległy przeobrażeniu w gnejsy migmatyczne 395-370 mln lat temu.


 
 
Amfibolit
skała metamorficzna, masywna i bardzo zwięzła, barwy ciemnozielonej lub ciemnoszarej, czarnej, czasami pstrej. Głównymi minerałami amfibolitów są amfibole i plagioklazy. Poza tym: kwarc, epidot, zoisyt, granaty, biotyt, kordieryt, andaluzyt, sillimanit, turmaliny, tytanit, ilmenit i pirokseny.
 
Migmatyt
skała metamorficzna zbudowana głównie z kwarcu, skaleni i biotytu, z domieszkami wielu innych minerałów. Charakterystyczną cechą jest występowanie wyraźnych lamin, o zróżnicowanym składzie mineralnym i rozmaitej strukturze, najczęściej jednak złożonych z regularnych, naprzemianległych warstw biotytowych (o strukturze płytkowej) oraz kwarcowo-skaleniowych (o strukturze ziarnistej).


W tutejszej kopalni w obrębie migmatytów i amfibolitów występują największe na Dolnym Śląsku żyły pegmatytów granitoidowych. Długości żył osiągają tu 100 m, a miąższość ich dochodzi do 6 m.
Pegmatyty są grubokrystalicznymi skałami powstającymi z magmy w ostatnich fazach jej krzepnięcia. Wielkość kryształów w obrębie pegmatytów potrafi być imponująca - niektóre kryształy dochodzą do kilkudziesięciu cm wielkości. W pegmatytach Piławy Górnej stwierdzono występowanie ponad 100 różnych minerałów (najwięcej w Polsce w jednym miejscu), niekiedy bardzo rzadkich w skali świata, w tym ponad 20 stwierdzonych po raz pierwszy w Polsce. Z tego względu jest to obiekt o unikalnym w skali kraju znaczeniu naukowym i muzealnym.
Kamieniołom "Piława Górna" znany jest z występowania pięknych kryształów głównie berylu, czarnego turmalinu, granatu, również skaleni, kwarcu, mik oraz znacznie rzadszych minerałów Nb i Ta reprezentujących grupę kolumbitu, samarskitu, euxenitu oraz supergrupę pirochloru. Z pegmatytów tych pochodzi opisany, w 2013 roku, po raz pierwszy na świecie minerał Piławit-(Y). Znaleziony minerał jest 2 milimetrowym ziarenkiem. Okazy z Kopalni "Piława Górna" znajdują się w zbiorach wielu kolekcji mineralogicznych, m.in. z minerałów z tych pegmatytów, składa się jedna z wystaw Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, a także zobaczyć je można na Wystawie skał i minerałów (punkt 15) oraz w Parku minerałów (punkt 7)

 
Beryl
 
Granat
 

Turmalin

 
Piławit-Y (fragmenty skały z minerałem)

Kolejnym celem podróży jest widoczny już wcześniej Pałac Gladishof.

7. Park minerałów
7A. Kamieniołom migmatytu i amfibolitu "Piława Górna"

8. Pałac Gladishof ("Zamczysko")